Blog

Er is een groot tekort aan kleine, maar belangrijke onderdelen van veel apparaten: computerchips. De problemen zijn wijdverbreid, van spelcomputers tot auto’s, en komen door de toegenomen vraag naar elektronica in de coronacrisis.

Sony, dat in november vorig jaar de PlayStation 5 op de markt bracht, kan hierdoor niet aan de vraag voldoen. Samsung waarschuwde eind vorige maand dat de problemen kunnen doorsijpelen naar de smartphonemarkt. En ook Apple heeft last van de tekorten, vertelde topman Tim Cook vorige maand.

De meeste pijn zit in de auto-industrie. Ford besloot in de tweede helft van januari door het tekort een fabriek in Duitsland voor een maand te sluiten. Volkswagens productie in het land heeft er deze maand ook last van. Ook bedrijven als Toyota, Nissan en Honda hebben te maken met problemen. De verwachting is dat de industrie 700.000 auto’s minder produceert in de eerste drie maanden van dit jaar. De problemen daar hebben inmiddels ook de aandacht van het Witte Huis.

Hard op de rem getrapt

De oorzaak is te herleiden naar het begin van de coronacrisis. Er werd toen door autoproducenten hard op de rem getrapt, omdat de vraag terugliep en productielocaties sloten door lockdowns. Ondertussen zorgde het massale thuiszitten en thuiswerken juist voor een toenemende vraag naar chips voor in consumentenelektronica. Denk aan laptops en beeldschermen om thuis te werken en tv’s en spelcomputers voor entertainment.

Een fabriek van Volkswagen in Duitsland, het bedrijf heeft gezegd dat zijn productie deze maand last heeft van de chiptekorten:

In het tweede kwartaal startte de autoproductie weer op en nam de vraag weer wat toe. De vraag groeide en aan het eind van het jaar ontstonden er tekorten. “In feite kwam de auto-industrie in een soort perfect storm terecht”, zegt Stan Berings, die voor PwC de auto-industrie volgt. Na eerst bestellingen te hebben geannuleerd, moest de complexe keten van onderdelen weer worden opgestart en liepen ze vervolgens aan tegen beperkte voorraden door de toegenomen vraag naar consumentenelektronica. De sector kwam achter in de bestelrij terecht.

De tekorten kunnen mogelijk, afhankelijk van de bestelling, nog maanden duren. “Autofabrikanten zullen strategische keuzes moeten maken bij het gebruiken beschikbare chips”, zegt Berings. “Dat betekent dat populaire modellen vooraan staan in het krijgen van de voorraad.” Hij verwacht dat de impact voor de Nederlandse markt beperkt blijft. De Nederlandse autofabriek VDL Nedcar en brancheorganisatie RAI Vereniging ervaren nog geen problemen.

Stoel kan worden gemist, chips niet

“Als een stoel mist, kun je de auto verder afmaken en vervolgens even aan de kant zetten. Het is niet handig, maar het kan wel”, zegt Sigrid de Vries, secretaris-generaal van de Europese brancheorganisatie CLEPA die de toeleveranciers vertegenwoordigt. “Bij chips is het anders, dat productieproces luistert veel nauwer.” In de gemiddelde auto zitten vandaag de dag zo’n honderd chips die specifieke zaken aansturen, aldus de brancheorganisatie.

Dit gecombineerd met de toegenomen vraag naar elektronica, zorgt nu dus voor de tekorten. Wat verder niet meehelpt, is dat smartphonefabrikant Huawei afgelopen zomer zijn eigen voorraad zo groot mogelijk wilde maken. Dit kwam door Amerikaanse sancties, waardoor het concern vanaf half september geen nieuwe hoogwaardige chips zou krijgen. Volgens persbureau Bloomberg leidde dit vervolgens tot zorgen bij Apple, waar men ook extra voorraden besloot aan te leggen.

Chips met veel rekenkracht, die bijvoorbeeld zijn bedoeld voor de nieuwste smartphones maar dus ook voor auto’s, worden geproduceerd door twee partijen: het Taiwanese TSMC en Samsung. Het concern in Taiwan is de belangrijkste partij in de markt en bijvoorbeeld hofleverancier van Apple.

Medewerkers op het hoofdkantoor van TSMC in Taiwan:

De twee partijen staan voor een grote opgave. TSMC beloofde eerder al alles op alles te zetten om de voorraadproblemen bij de autofabrikanten op te lossen.

De problemen wakkeren ook de discussie aan of Europa niet verder moet inzetten op een eigen chipindustrie. Een bestuurslid van Volkswagen pleit hiervoor. Ook De Vries van de brancheorganisatie voor toeleveranciers vindt dat hier aandacht voor moet komen. Berings van PwC betwijfelt of de complexe ketens zoals TSMC die in Taiwan heeft naar Europa te halen zijn.

Volgens ING-analist Marc Hesselink zit de sleutel tot de oplossing ergens anders. “De les in dit geval voor autobedrijven en toeleveranciers is dat er te weinig voorraden zijn aangehouden. Als iedereen iets meer voorraad had gehad, was er niks aan de hand geweest. Overigens betekenen hogere voorraden meer kosten, waardoor de prijzen omhoog gaan.”